Systemy alarmowe

Poska Norma Systemy alarmowe PN-93/E-08390 z 01 stycznia 1994 wprowadziła klasyfikację systemów sygnalizacji włamania i napadu oraz systemów transmisji alarmu.

SA1 – stosowana w obiektach o małym ryzyku szkód (np. domy jednorodzinne, wielorodzinne)
SA2 – stosowana w obiektach o średnim ryzyku szkód (np. wille, warsztaty rzemieślnicze, sklepy, domy towarowe, punkty kasowe, tajne kancelarie, urzędy pocztowe, małe obiekty muzealne, mniej ważne obiekty sakralne)
SA3 – stosowana w obiektach o dużym ryzyku szkód (np. zakłady przetwórstwa metali, kamieni szlachetnych, sklepy jubilerskie, muzea narodowe, archiwa specjalne, ważne obiekty sakralne i ich skarbce, zakłady przemysłu zbrojeniowego.
SA4 – stosowana w obiektach o bardzo dużym ryzyku szkód (np. wytwórnie papierów wartościowych, mennice, skarbce dużych banków, placówki dyplomatyczne, inne obiekty o specjalnych wymaganiach.

Klasy urządzeń stosowanych w systemach alarmowych

Klasa A – popularna, normalna odporność na zakłócenia elektromagnetyczne, nie wymagana ochrona przeciw-sabotażowa

Klasa B – standardowa. Czujki włamaniowe w tej klasie nie mogą dać się zneutralizować prostymi metodami, ogólnodostępnymi narzędziami, muszą posiadać ochronę przeciw-sabotażową, odporność na zakłócenia elektromagnetyczne. Linie dozorowe powinny być kontrolowane przez centralę pod względem przerwy a uszkodzenia sygnalizowane w czasie nieprzekraczającym 30 sekund.

Klasa C – profesjonalna. Czujki włamaniowe w tej klasie posiadają układy dostosowujące się do pracy w warunkach zmiennych i zakłóconych oraz układy do samokontroli sprawności, nie mogą dać się zneutralizować metodami złożonymi przy zastosowaniu specjalnie konstruowanych narzędzi, lub przy takich próbach powinien wywołany być alarm, muszą posiadać ochronę przeciw-sabotażową, podwyższona odporność na zakłócenia elektromagnetyczne. Linie dozorowe powinny być kontrolowane przez centralę pod względem przerwy i zwarcia w okresach nie dłuższych niż 1 sekunda, a uszkodzenia sygnalizowane w czasie nieprzekraczającym 20 sekund.

Klasa S – specjalna. Czujki włamaniowe w tej klasie posiadają układy dostosowujące się do pracy w warunkach zmiennych i zakłóconych oraz układy do samokontroli sprawności, nie mogą dać się zneutralizować metodami złożonymi przy zastosowaniu specjalnie konstruowanych narzędzi, lub przy takich próbach powinien wywołany być alarm, muszą posiadać ochronę przeciw-sabotażową, podwyższona odporność na zakłócenia elektromagnetyczne. Linie dozorowe powinny być kontrolowane przez centralę pod względem wszystkich zakłóceń przeszkadzających w transmisji sygnału z czujki do centrali w okresach nie dłuższych niż 1 sekunda, a uszkodzenia sygnalizowane w czasie nie dłuższym niż 20 sekund.

Sposób montażu oraz warunki stosowania urządzeń powinny uwzględniać zalecenia producenta.
Miejsce montażu powinno zapewniać jak najmniejszą możliwość dostępu osób niepowołanych.
Wszystkie urządzenia alarmowe powinny znajdować się w strefie chronionej, chyba że z zasady ich stosowania wynika inaczej. Jeżeli ze względów praktycznych centrala alarmowa znajduje się poza obszarem chronionym powinno być zagwarantowane chronienie jej przed dostępem osób niepowołanych. Jeżeli w systemie alarmowym znajduje się podcentrala to połączenia między centralą i podcentralą oraz linie zasilające między nimi a urządzeniami zasilającymi powinny być liniami kontrolowanymi.
Do lokalnej sygnalizacji alarmu powinny być przewidziane co najmniej dwa niezależne sygnalizatory akustyczne, połączone z centralą kontrolowanymi liniami sygnałowymi.
Przewody instalacji alarmowej powinny być oddalone od przewodów sieci energetycznej a ich przekrój powinien zapewniać minimalne spadki napięcia. Krzyżowanie się przewodów dopuszczalne jest tylko pod kątem prostym.
Cała instalacja alarmowa (kable, puszki) powinna znajdować się w strefie chronionej a jej sposób wykonania powinien być taki aby utrudnione było nieuprawnione lub niezamierzone unieruchomienie. Jeżeli część instalacji prowadzona jest poza obszarem chronionym, to powinna przebiegać w rurach ochronnych a puszki instalacyjne powinny być wyposażone w ochronę anty-sabotażową.
Wszystkie połączenia instalacji alarmowej powinny być mocowane mechanicznie, zapewniać minimalną rezystancję styku i maksymalną rezystancję izolacji między sobą. Sposób wykonania instalacji oraz zastosowane kable powinny gwarantować rezystancję izolacji pomiędzy przewodami nie gorszą niż 100 k_om oraz między przewodami a ziemią nie gorszą niż 300 k_om.
W urządzeniach (czujkach) wyposażonych w regulację czułości powinna być ustawiona minimalna czułość, zapewniająca spełnienie kryteriów wykrywania.
Do zasilania w energię elektryczną systemów alarmowych powinny być stosowane dwa niezależne od siebie źródła: podstawowe i rezerwowe. Przełączanie pomiędzy nimi powinno następować automatycznie i nie powodować zakłóceń pracy systemu alarmowego. Urządzenia zasilające system alarmowy nie mogą być wykorzystywane do zasilania innych urządzeń.

Pasywne czujki podczerwieni

Zasada działania czujek pasywnych podczerwieni polega na wykrywaniu zmiany promieniowania cieplnego z zakresu dalekiej podczerwieni przez czujnik pyroelektryczny, którego sygnał elektryczny analizowany jest przez układ elektroniczny czujki.
Czujki pasywnej podczerwieni posiadają soczewkę Fresnela, która kształtuje obszar działania czujki w zależności od jej typu np. czujka szerokokątna (rysunek po lewej stronie ekranu), kurtyna pozioma, kurtyna pionowa. Najczęściej w czujkach pasywnych podczerwieni stosuje się różnicowe czujniki pyroelektryczne, które zapewniają dużą odporność na zmiany temperatury otoczenia, i ruchy ciepłego powietrza, w takich czujkach sektor wykrywania składa się z dwóch równoległych podsektorów. Wejście lub wyjście człowieka z sektora jest wykrywane przez czuję jako zmiana promieniowania cieplnego.
Czujki pasywne podczerwieni wykrywają najlepiej ruch człowieka przecinający pod kątem prostym sektory wykrywania.

Zasady instalacji czujek pasywnych podczerwieni

1. czujka nie powinna być instalowana bezpośrednio nad grzejnikiem, lub jeżeli nie ma innej możliwości odległość czujki od grzejnika powinna wynosić minimum 1,5 m.
2. światło słoneczne nie powinno padać bezpośrednio w soczewkę czujki.
3. nie należy stosować czujek kurtynowych do ochrony nieszczelnych okien.
4. przedmioty ruchome powinny być oddalone od soczewki czujki co najmniej o 3 m.
5. żaden sektor wykrywania czujki nie powinien obejmować miejsc o znacznej różnicy temperatur, jeżeli dotyczy to jednego sektora można wyeliminować go przez zaklejenie fragmentu soczewki czujki.
6. czujka powinna być zainstalowana stabilnie, podłoże powinno zapewniać minimalne wibracje. Niedopuszczalne jest pozostawianie czujki wiszącej na przewodach.
7. W pomieszczeniach gdzie występują gryzonie czujka powinna być zainstalowana tak aby poruszające się gryzonie przemieszczały się w jak największej odległości od soczewki czujki. Zaleca się stosowanie czujek odpornych na zwierzęta typu PET np. DSC LC-100, Satel Aqua Pet, Siemens IR-120c

Czujki mikrofalowe ruchu

W czujkach mikrofalowych do wykrywania poruszających się obiektów wykorzystano fale elektromagnetyczne (mikrofale) – efekt Dopplera.
W czujce obok siebie umieszczony jest nadajnik i odbiornik. Nadajnik emituje fale o określonej częstotliwości, odbiornik odbiera falę odbitą od ścian, podłogi, sufitu. Jeżeli w pomieszczeniu nie ma poruszającego się obiektu, częstotliwość fali odbitej jest identyczna jak częstotliwość fali emitowanej przez nadajnik. Natomiast gdy w pomieszczeniu znajdzie się poruszający obiekt, nastąpi wcześniejsze odbicie części energii fali i w efekcie odbiornik zarejestruje wzrost częstotliwości fali. Sektory wykrywania czujki mikrofalowej przedstawiono poniżej przy opisie czujek zespolonych. Czujki mikrofalowe wykrywają najlepiej ruch w kierunku do i od czujki.

Cechy czujek mikrofalowych ruchu

A. mikrofale wnikają w ściany.
B. przenikają przez plastik, drewno, szkło, cienkie ściany.
C. odbijają się od przedmiotów metalowych.
D. pasmo częstotliwości efektu Dopplera, odpowiadające wykrywanemu zakresowi prędkości poruszających się obiektów często zawiera częstotliwość napięcia sieci energetycznej 50 Hz.

Zasady instalacji czujek mikrofalowych

1. instalacja jak najdalej od okien i drzwi, ponieważ czujka może wychwytywać ruch poza chronionym pomieszczeniem.
2. nie instalować w pomieszczeniach, które są w bezpośrednim sąsiedztwie z ulicą, ponieważ przemieszczające się pojazdy mogą zakłócać pracę czujki.
3. nie instalować w bezpośrednim sąsiedztwie dużych przedmiotów oraz powierzchni metalowych, ponieważ pod wpływem odbicia fali od tych przedmiotów może nastąpić niekontrolowana zmiana zasięgu czujki.
4. instalacja z dala od urządzeń sieci energetycznej, chyba ze czujka posiada filtr blokady dla sygnałów o częstotliwości 50 Hz.
5. Nie stosować dwóch czujek mikrofalowych w jednym pomieszczeniu ze względu na możliwość wzajemnego zakłócania, chyba że stosujemy czujki o różnych częstotliwościach.
6. czujka powinna być zainstalowana stabilnie, podłoże powinno zapewniać minimalne wibracje.

Czujki dualne zespolone

Czujki zespolone to czujki złożone z dwóch detektorów. Najczęściej spotykane kombinacje to: podczerwień pasywna i mikrofala ( np. DSC LC-104, Force 2, Satel Cobalt ), podczerwień pasywna i czujnik stłuczenia szyby np. DSC LC-102, podczerwień pasywna i czujnik ciśnienia. Można spotkać również czujki zespolone złożone z dwóch tych samych detektorów np. 2 x podczerwień pasywna. Przykładem takiej czujki jest BRAVO 6 (DSC).
Na rysunku przedstawiono charakterystykę czujki zespolonej podczerwień pasywna i mikrofala. Sektory wykrywania czujki mikrofalowej ruchu – kolor szary, sektory wykrywania czujki pasywnej podczerwieni – kolor czarny. Zasadę działania takiej czujki opiszemy na przykładzie czujki Force 2.
FORCE 2 to dualna czujka złożona z czujnika mikrofalowego (MW) i czujnika pasywnej podczerwieni (PIR). Czujka generuje alarm jedynie w przypadku wykrycia ruchu przez oba detektory w ciągu 10 sekund. Pierwszy czujnik, PIR lub MW, który wykryje ruch, aktywuje 10 sekundowy prealarm, podczas którego drugi czujnik musi wykryć ruch, aby cały detektor wygenerował alarm. Jeżeli w ciągu 10 sekund od wykrycia ruchu przez pierwszy z czujników drugi nie potwierdzi stanu alarmowego, wtedy FORCE 2 przechodzi w stan czuwania.

Czujki stłuczenia szyby

Rozróżniamy dwa rodzaje czujek stłuczenia szyby: czujki pasywne i czujki aktywne.

Czujki pasywne reagujące na drgania mechaniczne szyby występujące podczas silnego uderzenia w szybę możemy podzielić na dwa rodzaje: wykrywające tylko pęknięcia – reagują one na sygnały o wysokich częstotliwościach powyżej 100 kHz i czujki wykrywające uderzenie podczas tłuczenia reagujące na sygnały w paśmie akustycznym od 6 kHz do 30 kHz.
Czujki aktywne reagują na hałas powstały przy tłuczeniu szkła.

Czujki magnetyczne ( zwane potocznie kontaktronami ) stykowe składają się z dwóch elementów. Pierwszy zawiera magnes drugi kontaktron. W wyniku oddalenia magnesu od kontaktronu następuje zwarcie lub rozwarcie styku kontaktronu.
Czujki magnetyczne stykowe służą do ochrony okien, drzwi i bram.